Protein-Energy Malnutrition: Causes, Symptoms, Cure

ภาวะขาดสารอาหาร:เป็นอะไรถึงขาดสารอาหาร หรือขาดสารอาหารเพราะเป็นอะไร?

ภาวะขาดสารอาหาร คือ ภาวะที่สารอาหารที่ช่วยเสริมสร้างร่างกายให้เติบโต แข็งแรง และสร้างพลังงานให้แก่ร่างกาย มีไม่เพียงพอ ในเด็ก ภาวะขาดสารอาหารสามารถส่งผลกระทบต่อพัฒนาการและการเจริญเติบโต เนื่องจากร่างกายจะไม่สามารถดึงดูดสารอาหารที่สำคัญไปใช้ได้ อาการของเด็กที่มีน้ำหนักน้อย ตัวเล็กกว่าปกติ ภูมิต้านทานโรคต่ำ ทำให้เกิดโรค หรือเกิดการติดเชื้อต่างๆ ได้ง่าย และการพัฒนาสมอง สติปัญญา และการเรียนรู้ที่บกพร่องอาจเป็นสัญญาณเตือนของภาวะขาดอาหารในเด็ก ในขณะที่หากเป็นผู้ใหญ่หรือผู้สูงอายุ ภาวะขาดสารอาหารก็สามารถทำให้น้ำหนักตัวลดลงได้เช่นกัน อีกทั้งยังสามารถนำไปสู่ โรคกระดูกพรุน ทำให้กระดูกหักได้ง่าย ภูมิคุ้มกันบกพร่อง ติดเชื้อได้ง่าย แผลหายช้า เป็นผลทำให้ต้องนอนโรงพยาบาลเป็นระยะเวลานาน คุณภาพชีวิตแย่ลง อัตราการเสียชีวิตเพิ่มมากขึ้น

ขอบคุณภาพจาก: https://read.cash/@Ushna/malnutrition-leads-to-kwashiorkor-and-marasmus-040eb1d2

สองภาพข้างต้นเป็นผู้ป่วยภาวะขาดอาหารทั้งคู่ ถึงแม้ว่าเด็กในรูปภาพขวามืออาจไม่ได้ดูเหมือนผู้ป่วยขาดสารอาหารเท่าไหร่นัก นั่นเป็นเพราะผู้ป่วยทั้งสองคนมีภาวะขาดอาหารต่างชนิดกัน คือ

ภาวะขาดสารอาหารแบบ Kwashiorkor

ขอบคุณภาพจาก: https://hosbeg.com/kwashiorkor/

ภาวะขาดสารอาหารแบบ Kwashiorkor เป็นการขาดสารอาหารชนิดโปรตีน เท่านั้น ทำให้ร่างกายที่มี insulin จากการได้รับสารอาหารชนิดแป้ง ซึ่งทำให้ไม่เกิดการสลายตัวของไขมันและกล้ามเนื้อ ในผู้ป่วยจากถาวะการขาดอาหารชนิดดังกล่า โปรตีนจะถูกดึงมาจากสารที่เรียกว่า albumin ซึ่งมีบทบาทสำคัญต่อการเจริญเติบโตและการซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกาย นอกจากนั้น albumin ยังช่วยควบคุมความสามารถในการเก็บน้ำไว้ในหลอดเลือด ภาวะบวมน้ำามารถเกิดขึ้นได้ หากมีการบกพร่องของ albumin ในร่างกาย

ผู้ป่วยภาวะขาดสารอาหารแบบ Kwashiorkor จะมีมีเส้นผมสีดำสลับขาว (Flag sign), ผิวแตกแห้ง เป็นเกล็ด (Flaky paint) และสามารถพบในรูปแบบภาวะแทรกซ้อนเช่น ในผู้ป่วยที่นอนในโรงพยาบาลนานๆ เป็นต้น

ภาวะขาดสารอาหารแบบ ​Marasmus

ขอบคุณภาพจาก: https://www.healthline.com/health/marasmus

ภาวะขาดสารอาหารแบบ ​Marasmus เกิดจากการขาดอาหารทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็น โปรตีน แป้ง หรือไขมัน ซึ่งปกติร่างกายจะหลั่ง insulin เพื่อดึงน้ำตาลเข้าเซลล์ และยับยั้งการสลายกล้ามเนื้อและไขมัน แต่ในผู้ป่วย ​Marasmus ซึ่งขาดสารอาหารทุกประเภท จะไม่มี insulin หลั่งออกมา ทำให้ร่างกายไม่มีฮอร์โมนที่ยับยั้งการสลายตัวของกล้ามเนื้อและไขมัน จยเกิดการดึงพลังงานจากกล้ามเนื้อและไขมันมาใช้ ทำให้ร่างกายผอมโซ จนเห็นกระดูก และสามารถพบในรูปแบบภาวะแทรกซ้อนของโรคอื่นๆอย่างเช่น เอดส์, ติดสุรา, กลัวความอ้วน, มะเร็ง, ถุงลมโปร่งพอง, เป็นต้น

การรักษาจะต้องเริ่มต้นจากการประเมิณเรื่องการขาดสารอาหาร โดยอาจประเมิณเบื้องต้นดังนี้:

- น้ำหนักลดโดยไม่ได้ตั้งใจ ใน 6 เดือนที่ผ่านมา

- รับประทานอาหารน้อยลงมากกว่า 7 วัน

- BMI น้อยกว่า 18.5 หรือ มากกว่า 25.0

- อาการเจ็บป่วยรุนแรงอื่นๆ

หากมีอาการเหล่านี้ตั้งแต่ 2 ข้อขึ้นไป ท่านควรรีบปรึกษานักโภชนาการหรือพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุแท้จริงของภาวะขาดสารอาหาร อย่างไรก็ตาม ภาวะขาดสารอาหารสามารถป้องกันได้ โดยการรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ ในกรณีผู้ป่วยสูงวัย อาหารเสริมทางการแพทย์อาจเป็นอีกหนึ่งตัวเลือกที่สามารถป้องกันภาวะขาดสารอาหารได้ หากท่านต้องการคำแนะนำต่างๆ เรื่องภาวะขาดสารอาหาร หรือ ต้องการคำปรึกษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ท่านสามารถพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ และรับการรักษาเบื้องต้น ผ่านบริการโทรเวรช-กรรม (Telemedicine) ที่ตู้ DooRae ใกล้บ้านคุณ :)